 |
| फोटो~गुगल |
कुटनीति बालहठको लहडमा लिईने कुनै कदम
होइन या यो कसैको इच्छा, चाहना
पूर्तिका लागी लीइने कुनै सामान्य निर्णय हो वा बनाइने कुनै प्रणाली हो । यो त
अन्तराष्ट्रिय जगतमा सुमधुर र सन्तुलित सम्बन्ध स्थापना गर्दै, राष्ट्रिय सम्मान र
स्थान मजबुत बनाउंदै, आफ्नो राष्ट्रिय स्वार्थ र हितको संरक्षण र पूर्ति गर्ने एक
महत्वपूर्ण साधन हो । कुटनीतिको महत्व हिजो जति थियो आज अझै कयौं गुणा बढेको छ ।
बिभिन्न शक्ति केन्द्रको उदय, बिकास
र बिस्तार भइरहेको आजको अवस्थामा सबैसंग अनुकुल वातावरण, सम्बन्ध
बनाईराख्न पनि कुटनीतिको उत्तिकै महत्व छ भन्ने कुरा सायदै कसैबाट लुकेको नै छ ।
आज विश्व धुर्विकरणको एउटा नयाँ दौडबाट गुज्रिरहेको छ । आज
बिभिन्न कोणबाट आधुनिक शित युद्दको आरम्भ भइसकेको छ र यो बिभिन्न धुर्व बीच अनेकन
स्वस्थ-अस्वस्थ प्रतिस्पर्धाको शुरुवात भइसकेको छ । यस्तो अवस्थामा आफ्नो
राष्ट्रिय हित र अन्तराष्ट्रिय मंचमा आफ्नो दरिलो र सम्मानजनक उपस्थितिको लागि पनि
कुटनीतिको आवश्यकता अनिवार्य भएको छ । साथै यिनै रस्साकस्सी बीच विश्व पुन: भयावह
युद्दको भुमरीमा फस्न गए त्यो युद्दको चरम अतिक्रमणबाट आफुलाई बचाउन पनि कुनै पनि
राज्यले आज बढी बिश्वास गर्ने हतियार कुटनीति नै भएको छ ।
कुटनीति राजनीतिको आधार मात्र होइन, यो आजको विश्वमा बिकास-समृद्धिको एउटा
अचुक कडी पनि हो । कसैबाट लुकेको छैन भूमण्डलीकरणको आजको दौरमा एक गाउँको रुपमा
बिकसित हुँदै गएको बिश्वको आजको अवस्था । र यिनै अवस्था बीच बिकसित हुँदै गएको
नयाँ-नयाँ बैज्ञानिक क्रान्ति साथै बढ्दै गएको ब्यापार, अर्थतन्त्रको
जालोमा आफ्नो समुपस्थितिको लागी पनि एकले अर्कोलाई बिश्वास र आकर्षित गर्ने आधार
कुटनीति नै हो, जो व्यक्तिव्यक्ति बीच,
देशदेश बीच, जनताजनताबीच
हुँदै बिभिन्न रुपमा अघि बढिरहेको छ । यी सब कुराले कुटनीतिको बहुप्रयोग र महत्व
झल्काउँछ अझ बिकासको यात्रामा पछाडी परेका, विश्वमा बढ्दै गएको हतियारको
प्रतिस्पर्धाको होडबाजीमा प्रतिस्पर्धा गर्न नसक्ने, प्राकृतिक, राजनीतिक रुपमा
अत्यन्त चुनौतीपूर्ण स्थानमा रहेका मुलुकहरुको हकमा कुटनीति विश्व रंगमंचमा आफ्नो
स्थिति बतलाउने, आफ्नो सार्वभौमिक्ताको रक्षा गर्ने, बिकासका चौतर्फी बाटा खोल्ने
एउटा भरपर्दो साधन हो ।
